http://uk.reuters.com/assets/print?aid=UKBRE89E0IE20121015

Imovina Srpske banke spašava budžet

Zgrada u Jurišićevoj ulici nije bila uknjižena kao vlasništvo HRT-a nego kao "društvena imovina" i Vrdoljak je nije mogao prodati kao svoju. Zato su Tuđmanovi ministri posebnim dekretom odobrili tu prodaju, tvrdi Mihajlo Šaškijević, potomak jednog od dioničara Srpske banke. Kupac je bila Hrvatska poštanska banka, čiju privatizaciju priprema nova Vlada

I dok Vlada vrši pripreme za privatizaciju Hrvatske poštanske banke, rijetki znaju da je ta banka pod sumnjivim okolnostima kupila monumentalnu zgradu u Jurišićevoj ulici u Zagrebu, nekada u vlasništvu Srpske banke. Ministar financija Slavko Linić javnosti poručuje kako HPB ne želi prodati strancima, već domaćim investitorima, kako bi banka ostala u hrvatskom vlasništvu, iako više ne u vlasništvu države. Međutim, nitko ne spominje da je današnje sjedište HPB-a u Jurišićevoj ulici broj četiri nekada bilo sjedište Srpske banke, da je Srpska banka zgradu svoje centrale počela graditi 1910. i u nju se uselila 1914. godine, da je bila ukinuta političkim dekretima, a imovina joj je oduzeta pod strašnim represalijama.



Osnovana 1895. godine u Zagrebu, Srpska banka brzo je postala jedna od
moćnijih financijskih institucija u južnom dijelu Austro-Ugarske Monarhije. Pored centrale u Zagrebu, imala je svoje poslovnice u Splitu, Novom Sadu i Budimpešti. Investirala je u brodogradnju, rudarstvo, metalurgiju, zračni promet, hotelijerstvo... Imala je svoje udjele u rudniku Trepča, u brodogradilištu Kraljevica i bila je vlasnik hotela "Imperijal" i "Lapad" u Dubrovniku. Nastavila se razvijati i u Kraljevini SHS, sve do 1941. godine, kada nastupa mračno razdoblje u kojem njena sudbina i imovina više nisu ovisile o vlasnicima i dioničarima, već o društveno-političkim i nacionalno-ideološkim previranjima – tada je učinjeno sve da se njena imovina otme, a svaki trag njenog postojanja zatre.

Svjedoci zločina

Šezdeset godina poslije, ime Srpske banke ponovo se potiho počelo spominjati. U ljeto 2000. godine u Zagrebu se okupilo nekoliko preživjelih dioničara i veći broj nasljednika pokojnih dioničara, koji ponovo registriraju Srpsku banku. Na njeno čelo stao je Mihajlo Šaškijević, umirovljeni profesor iz Čikaga, potomak jednog od dioničara koji je napisao knjigu "Deoničari Srpske banke, žrtve zločina Pavelića, Broza i Tuđmana", koja je nastala na temelju rezultata višegodišnjeg istraživanja, sakupljanja arhivske građe i potrage za nasljednicima pokojnih dioničara.

- Mi nasljednici dioničara stojimo na stanovištu da je na prvom mjestu pitanje časti, dostojanstva i ugleda naših djedova koji su svoj životni rad uložili u napredak svog naroda, a zauzvrat su bili ponižavani, opljačkani, utamničeni, divljački ubijani i klani. U Srpsku banku uložen je mukotrpan rad naših djedova. Taj rad prvo je opljačkao u ime hrvatske državnosti Ante Pavelić, a nakon njega u ime izgradnje socijalizma Josip Broz. Tuđman i Milošević su našu preostalu imovinu poklanjali svojim suradnicima. Današnja vlast pokušava tu imovinu prodati budzašto strancima - opisuje pljačku Srpske banke Mihajlo Šaškijević.

Prvo se 1941. godine, na samom početku Pavelićeve endehazije, na udaru našlo samo ime Srpske banke. Temeljem zakonske odluke, Pavelić je naredio da sve ustanove moraju promijeniti svoja, za tadašnji režim nepoćudna imena. Upravni odbor Srpske banke nije imao drugog izbora nego prihvatiti novi naziv Trgovinsko industrijalna banka d.d. Zagreb i pokušati spasiti njenu imovinu. Međutim, ustaški režim nije stao samo na imenu banke, zakonom i prijetnjama promijenio je vlasničku i upravljačku strukturu banke, povećao dioničku glavnicu upisom novih dionica, koje je sve kupila Poštanska štedionica Nezavisne Države Hrvatske, čime je postala većinski dioničar i vlasnik imovine Srpske banke. S novim upravnim odborom, u kojem je od 17 članova bilo samo petero dioničara, Srpska banka je prešla u ruke Pavelićevih ustaša.

- Na djelu je bila otimačina imovine Srpske banke. Odluke su donesene na skupštini održanoj 31. juna 1941. godine, u vrijeme kada su već počeli pokolji Srba. Zapravo, neki dioničari Srpske banke već su bili ubijeni i to je bilo poznato članovima upravnog odbora. Pristajanjem na uslove ustaškog režima, stara uprava je spasila živote nekolicine Srba. Oni koji su ostali u Zagrebu i upravi radili su što su morali. Ostali su više kao svjedoci zločina nego čuvari otete imovine - ističe Mihajlo Šaškijević.

Konfiskacija imovine

- Neposredno poslije te skupštine izvršen je pokolj srpskih seljaka u glinskoj crkvi. Nepoznato je koliko je dioničara Srpske banke tom prilikom zaklano. U Glini i okolini bilo je preko stotinu dioničara, dok je Srpska banka bila u uskoj suradnji sa Srpskom štedionicom u Glini. Vječita tajna ostat će i brojka stradalih dioničara Srpske banke po ustaškim logorima u Jadovnu, a potom i u Jasenovcu - opisuje dalje Šaškijević povijest Srpske banke.

Godine 1945. novouspostavljena komunistička vlast ukinula je rad Srpske banke, a njenu imovinu 1946. zapečatila konfiskacijom. Već u jesen 1945. pohapšeni su članovi ratnog upravnog odbora Srpske banke, odnosno tada Trgovinsko industrijalne banke i optuženi za suradnju s neprijateljem, čime su, kako se isticalo u presudi, pridonijeli jačanju ekonomske snage njegove vojske. Tokom suđenja, okružni narodni sud u Zagrebu zaključio je da su stari članovi uprave jasno i nedvosmisleno, u potpunoj harmoniji, surađivali s ustaškom upravom, te da nije dokazano da su na suradnju pristali pod prisilom, nego samo da spasu svoj kapital. Epilog tog sudskog postupka su zatvorske i smrtne kazne za članove uprave i konfiskacija cjelokupne imovine Trgovinsko industrijalne banke, odnosno Srpske banke, koja biva prenesena u vlasništvo države. Takvu odluku sud je obrazložio time da dioničari materijalno odgovaraju za rad i krivična djela onih koje su izabrali i kojima su povjerili ravnateljstvo banke. "Osim toga dioničari su crpili materijalnu korist iz inkriminiranog rada članova upravnog odbora, pa je pravedno, da iz takvog rada snose i materijalnu štetu", zaključuje na kraju svoje presude okružni sud u Zagrebu. Banka je zvanično prestala raditi 1948. godine.

- I opet, po drugi put priča o sudbini Srpske banke bila je ispisana krvavim slovima. U pitanju nije bila ni osveta, ni mržnja, a najmanje pravda. Suđenje je bio put da se legalizira ova otimačina i pljačka. Prava slika toga suđenja je presuda na dvije godine zatvora Stevanu Kalemberu, koji je tada bio u 84. godini života. Starac koji nije na sebi imao ni jednu mrlju, koji je bio poznat po svojoj požrtvovnosti, kojemu su jednog sina zaklali ustaše i koji je Zagreb napustio još 1942. godine. Tom presudom oteta je imovina i dioničarima koji su sve vrijeme rata živjeli u SAD-u, pa i imovina Crkvenoškolske opštine Srpske pravoslavne crkve Svetog Đorđa u Kanzas Sitiju. Kako je bilo moguće da su građani zemlje koja je bila u ratu sa stvarnim neprijateljem i koji su živjeli na drugoj strani oceana surađivali s neprijateljem? - pita Mihajlo Šaškijević.

No, tu nije bio kraj otimačini imovine dioničara Srpske banke. Odlukom vlade Narodne Republike Hrvatske, upravljanje i korištenje zgradom u Jurišićevoj četiri dobiva Radio-televizija Zagreb. Takvo stanje trajalo je sve do 1991. godine. Od imovine Srpske banke ostale su samo zgrade. Uspostavom samostalne Hrvatske otvorena je mogućnost da se konačno pravim vlasnicima vrati konfiscirana imovina. Međutim, u slučaju Srpske banke to nije učinjeno, već se s nepravdom otišlo korak dalje.

Nepravdom na nepravdu

Dvije najvrednije zgrade bile su ona glavnog ureda Srpske banke u Jurišićevoj i zgrada poslovnice u Splitu, na Rivi, koja je pod izgovorom da se vlasnici ne mogu naći predana splitskoj općini, koja ju je izdavala i stanarinu uzimala sebi. Zgrada u Jurišićevoj imala je drugačiju priču. Pravno upitnom odlukom na osnovu Zakona o HRT-u, koji je stupio na snagu prije Zakona o zabrani prijenosa prava raspolaganja i korištenja određenih nekretnina u društvenom vlasništvu na druge korisnike, odnosno u vlasništvo fizičkih i pravnih osoba, izvršena je pretvorba imovine HRT-a, pa tako i zgrade u Jurišićevoj površine 4.917,35 četvornih metara. Januara 1995. Upravni odbor Hrvatske radiotelevizije, koju je tada vodio direktor Antun Vrdoljak, a uz prethodno pribavljeno mišljenje i blagoslov vlade, donosi odluku o prodaji te zgrade novoosnovanoj Hrvatskoj poštanskoj banci. Zgrada u Jurišićevoj prodana je za 20 milijuna tadašnjih njemačkih maraka. Nakon što je HPB taj iznos isplatio, HRT daje banci tabularnu ispravu na temelju koje se ona u gruntovnici upisuje kao vlasnik.

- Zgrada u Jurišićevoj nije bila uknjižena kao vlasništvo HRT-a nego kao "društvena imovina" i ni u kakvom slučaju nije mogao Vrdoljak tu imovinu prodati kao svoju. Za to su mu dobro došli Tuđmanovi ministri koji su posebnim dekretom odobrili tu prodaju i konačno presudili imovini dioničara Srpske banke. Upravni odbor Srpske banke stoji na stanovištu da je pravno i vlasnički Srpska banka tamo gdje je bila na dan 6. aprila 1941. godine. Najavljena privatizacija Hrvatske poštanske banke već je viđeni scenarij da je nepravda ponovo na pomolu. Nije prvi put da srpska imovina spašava nečiji budžet. Pored očigledne pljačke, ta imovina i danas na svojim zidovima ima krv zaklanih dioničara Srpske banke - poručuje Šaškijević.

Pored udruženja potomaka dioničara, registriranog u SAD-u pod nazivom Association of Heirs of the Shareholders of Srpska Banka, za prava dioničara i imovinu Srpske banke bori se i Udruženje naslednika deoničara Srpska banka d.d. Zagreb 1895, koje je prije tri mjeseca registrirano u Novom Sadu.

- Registrovani smo tek ove godine, jer donošenjem Zakona o restituciji na teritoriji Republike Srbije tek su se sada stvorili povoljni zakonski okviri. Imamo rok do aprila 2014. godine da prikupimo potrebnu dokumentaciju i da podnesemo zahtev pred vlastima. Udruženje deluje po pitanju imovine u Srbiji, iako smo u statutu ostavili mogućnost delovanja na svim prostorima gdje je Srpska banka nekada poslovala - napominje predsjednik udruženja Đorđe Pivnički.

400 nasljednika dioničara

- Iz dokumenata kojima raspolažemo znamo tačan broj i imena svih deoničara iz 1941. godine. Dužim istraživačkim radom došlo se do 400 naslednika koji žive širom planete. Veoma nam je drago što nam je poznato i desetak i danas živih deoničara. Ono što je možda i bitnije od samog broja naslednika i članova oba udruženja, u SAD-u i Srbiji, jeste to što do sada poznati naslednici poseduju zajedno oko 40 odsto ukupnog broja deonica, odnosno polažu legitimno pravo u svim državama bivše Jugoslavije na ekvivalentan postotak danas postojeće imovine, kao i pravo da sačuvaju ostalo dok se drugi deoničari i naslednici ne pronađu - navodi Pivnički.

-Vlasnici Srpske banke bili su deoničari, njih 6.700 koji su posedovali 570.000 deonica. Niko nije imao više od 12.000 deonica, dok je većina imala manje od 20. Teško je danas reći koja je vrednost Srpske banke u pitanju, ali zasigurno preko 200.000.000 dolara, ne računajući udeo u Trepči. Po najnovijim procenama, u celini vredi i preko hiljadu milijardi dolara - ističe Pivnički.

Pored političke i privredne elite Zagreba tog vremena, među dioničarima bili su Jovan Jovanović Zmaj, Simo Matavulj, Ivan Meštrović, Mihailo Pupin, Nikola Tesla, porodice Vlahe Bukovca, Stevana Sremca, Laze Kostića, Isidore Sekulić, Ive Andrića, Alije Izetbegovića...

Nažalost, na našim prostorima sve se brzo zaboravlja, naročito kada to ne korespondira s trenutnim interesima onih koji imaju moć. Sve hoćemo sada i odmah, ne vodeći računa o pravdi. Također, ovdje još nije saživio institut neprikosnovenosti privatnog vlasništva. Države koje ga svojim aparatom trebaju štititi, često ga svojim zakonima, odlukama i postupcima onemogućuju. Na kraju možemo samo pitati: Dokle tako?

PIŠE: Paulina Arbutina

http://www.snv.hr/tjednik-novosti/658/imovina-srpske-banke-spasava-budzet/

KAKO LEŠINARI ČERUPAJU SRPSKU „TREPČU“

ponedeljak, 23 avgust 2010 23:27

IVAN NINIĆ

Imovina „Trepče“ se prodaje po bagatelnim cenama i arči na sve moguće načine, ali o tome nadležni organi u Srbiji ćute i sve mirno posmatraju

Sudbina najvećeg industrijskog i rudnog kompleksa u Evropi kombinata „Trepča“, koji se prostire u južnoj srpskoj pokrajni, a koji se nalazi pod okupacijom i uzurpacijom, još uvek je neizvesna. Celokupnu imovinu „Trepče“ ili pak imovinu „Trepče jug“, kojom sada upravljaju Šiptari, tzv. Kosovska poverilačka agencija može samoinicijativno da rasproda. Ako režim u Beogradu bude i dalje „spavao“, a UNMIK ili EULEKS tako nešto aminuju, Srbija će i formalno ostati bez svog giganta. Pitanje je samo ko će u „čerupanju“ imovine „Trepče“ biti brži? Da li li štiptarske vlasti, UNMIK ili srpsko rukovodstvo na čelu sa Jovanom Dimkićem?

Ko od njih najviše pustoši „Trepču“ tokom poslednje decenije, gotovo da je nemoguće izmeriti. Svi oni daju svoj maksimalni „doprinos“, ne bi li iza sebe ostavili samo pepeo i uspomenu na „Trepču“. Svakako nema dileme da je stavljanjem „Trepče“ pod kontrolu UNMIK-a i KFOR-a, otpočeta priprema terena da se na kratkoročnom planu ovaj srpski gigant uništi, a da se na dugoročnom planu totalno preotme od Srbije. Pošto je uništavanje daleko brži i lakši proces, imovina „Trepče“ se prodaje po bagatelnim cenama i arči na sve moguće načine, ali o tome nadležni organi u Srbiji ćute i sve mirno posmatraju.

Zato je neophodno ukazati kako se sistematski pustoši srpska „Trepča“. 

KUŠNER SPROVEO UPAD U „TREPČU“

Podsećanja radi, „Trepča“ je okupirana još 14. avgusta 2000. godine, kada je, u ranim jutarnjim časovima, oko 900 pripadnika KFOR-a opkolilo, a potom i blokiralo rad ovog kompleksa u Zvečanu. Pod izgovorom da se „Trepča“ u svom radu nije pridržavala „ekoloških standarda“, u akciji okupacije su učestvovali britanski, francuski, danski i pakistanski vojnici KFOR-a. Prvo je izvršen upad u topionicu olova u kojoj su pretežno bili zaposleni Srbi, a zatim je oko 150 vojnika Engleskog kraljevskog puka upalo u trepčin hotel „Zvečan“. Nakon preuzimanja industrijskog kruga, izvršen upad u upravnu zgradu „Trepče“.

Istog jutra je UNMIK policija izvršila upad u zvečanski Radio „S“, prekinula program i oduzela opremu za emitovanje radijskog programa. Inače, ovo je bio jedini lokalni servis informisanja na srpskom jeziku, a njegovo zatvaranje je naredio Sajmon Hejzlok, tadašnji UNMIK-ov komesar za medije. Da okupacija „Trepče“ izgleda kao sasvim legalan akt, postarao se niko drugi nego Bernar Kušner, tadašnji šef UNMIK-a.

Godinu dana pre upada u „Trepču“, tačnije 25. jula 1999. godine, Kušner je doneo uredbu kojom: „UNMIK ima nadležnost nad pokretnom i nepokretnom imovinom (uključujući bankovne račune) i svakom drugom imovinom koja je vlasništvo ili je registrovana u ime Savezne Republike Jugoslavije ili Republike Srbije, a koja se nalazi na teritoriji Kosova“. Dakle, Kušner je na primeru „Trepče“ najbolje pokazao šta jedna njegova uredba praktično znači za našu državu. „Oni koji su upravljali „Trepčom“ nisu uspeli... nekoliko ljudi je profitiralo, dok je zajednica patila“, izjavio je Bernar Kušner, nakon preuzimanja „Trepče“. 

EKOLOGIJA-IZGOVOR ZA OTIMANJE „TREPČE“

Poznato je da „velike sile“ ne rade ništa napamet i ništa slučajno, i o tome na najbolji način svedoči izveštaj tzv. Međunarodne krizne grupe (MKG), koji je objavljen 26. novembra 1999. godine, pod nazivom „Trepča: izlaz iz lavirinta“. Inače Međunarodna krizna grupa je privatna organizacija, koju između ostalog najviše finansiraju Džordž Soroš i Vlada SAD. Dosadašnja praksa je pokazala da se MKG bavi lobistički, i obaveštajno-analitičkim poslovima za potrebe realizacije strateških, globalnih interesa SAD i njenih saveznika. U spornom dokumentu MKG, pruža se logistička podrška i daju se konkretne smernice i saveti UNMIK-u da što brže treba da preuzme „Trepču“, uz plan kako da to učini.

Globalisti i srbomrsci iz MKG predlažu UNMIK-u da komisija za ekološku procenu Zvečana podnese izveštaj o stanju tamošnje opreme i da se na bazi tog izveštaja blokira rad „Trepče“. „UNMIK i KFOR treba pod hitno da u potpunosti preuzmu kompleks „Trepča“ uključujući i zatvaranje ekološki štetnog postrojenja u Zvečanu“, preporučuje se u izveštaju MKG. Takođe, u izveštaju MKG se ističe da međunarodna zajednica treba da preuzme „Trepču“ bez obzira ko je na vlasti u Srbiji. Međutim, u MKG smatraju da bi bilo bolje da se to učini dok je Slobodan Milošević na vlasti, kako bi onda „progresivna i demokratska opozicija“ mogla da za to optuži Miloševića.

Slučajno ili ne, ali okupacija „Trepče“ je izvršena baš po preporukama iz izveštaja MKG, tako što je francuska štampa krajem jula 2000. godine, objavila seriju tekstova o navodnom trovanju olovom francuskih vojnika KFOR-a. Zatim je 1. avgusta Ministarstvo odbrane Francuske zatražilo od „svog čoveka“ Bernara Kušnera da „privremeno ograniči“ rad „Trepčine“ topionice u Zvečanu. Već 8. avgusta, potparolka UNMIK-a Suzan Manuel je izjavila da je nekoliko pripadnika te misije otrovano olovom, jer je koncentracija olova u vazduhu, u Zvečanu i okolini, „20 puta veća od dozvoljene“. Inače, rezultati merenja koncentracije olova u vazduhu, od strane UNMIK-a nisu se poklapali sa rezultatima merenja srpskog rukovodstva, ali bez obzira na to, ovaj izgovor je iskorišćen za okupaciju i preotimanje „Trepče“. 

KOME OKUPIRANA „TREPČA“ PUNI DŽEPOVE?

Po preuzimanju „Trepče“, UNMIK je formirao administrativno telo pod nazivom „Trepča Kosovo under UNMNIK Administration“, koje je potom preuzelo ingerencije nad upravljanjem sredstvima preduzeća (aktiva), dok ih pasiva uopšte nije interesovala (akcijski kapital, obaveze prema dobavljačima, bankama, fondovima, fiskalne obaveze). Za glavnog menadžera UNMIK je prvo postavio Jana Bergstroma, a potom Charlesa C. Browna, Patrika Grmana, Paula Nellesa... Funkcionalna podela kombinata je izvršena na dva dela, i to: „Trepča-UNMIK-jug“ (direktor Nazmi Mikulovici) i „Trepča-UNMIK-sever“ (direktor Jovan Dimkić). Nakon toga skoro svi materijalno finansijski tokovi su vršeni preko novopostavljenog menadžmenta („Trepča-UNMIK“).

Iz dokumenta koji nosi oznaku „poverljivo“, a koji je, u decembru 2004. godine, sačinjen za potrebe UO „Trepče“, vidi se da je, od oktobra 2001. godine, novo rukovodstvo vršilo prodaju granulisane šljake i olovne prašine koja se nalazila u krugu fabrike „Trepča-UNMIK-sever“. Prodaja ovog, kako se navodi „otpadnog materijala“, vršena je po nalogu glavnog (stranog) menadžera „Trepče“, a u cilju „čišćenja industrijskog kruga u Zvečanu od otpada“. Ugovore sa cenama i količinama, po modelu anglo-saksonskog prava, potpisivao je, kako se navodi, na bazi „najbolje ponude“, iskuljčivo glavni menadžer „Trepče“. 

Prodaja 10.000 tona granulisane šljake po ceni od svega 15 DM/t (ukupno: 75.000 DM), izvršena je firmi „Most-color“ iz Beograda, po ugovoru iz oktobra 2001. godine. U periodu od februara do avgusta 2003. godine, u više navrata, izvršena je prodaja olovne prašine preduzeću „Metal-Hemico“ iz Šabca. Oko 16.500 t je prodato po ceni od 42 USD/t, dok je 15.751t prodata poceni od 53,50 USD/t, čime je ostvarena zarada od preko 1,5 miliona USD. Međutim, naš sagovornik, jedan od bivših rukovodioca u kombinatu „Trepča“, tvrdi da je na ovom poslu kombinat „Trepča“ višestruko oštećen, jer je prodajna cena granulisane šljake i olovne prašine bila višestruko niža od tržišne. 

IMOVINU I SIROVINE „NA DOBOŠ“

- Realna cena granulisane šljake je na tržištu iznosila 25-30 Euro/t, a u „Trepči“ je 10.000 t prodato po ceni od 7,5 Euro/t, što znači da je preduzeće oštećeno za najmanje 175.000 evra. A što se tiče prodaje olovne prašine, njena tržišna vrednost je bila od 4 do 7 puta veća u odnosu na cenu po kojoj je prodata, što znači da je „Trepča“ oštećena za 2,5 miliona evra. Prikupljanje najboljih ponuda za otkup granulisane šljake i olovne prašine je velika farsa, jer se oglas objavljuje u listu „Jedinstvo“, koji se distribuira samo na teritoriji Kosova i Metohije, tvrdi naš sagovornik za internet magazin „Vidovdan.org“.

Naš izvor iz „Trepče“ otkriva interesantne detalje i iznosi dokaze o tome kako se sve u kontinuitetu od 2000. godine pljačka i krčmi imovina najvećeg srpskog kombinata. Kao glavnog krivca za to navodi Jovan Dimkića, generalnog direktora „Trepča-UNMIK-sever“:

Bez ikakve naknade i odluke UO, „Trepčino“ građevinsko zemljište u strogom centru Zvečana, ustupljeno je privatnim licima i firmama za izgradnju stambenih i poslovnih objekata. U međuvremenu je prodat i ekskluzivni „Trepčin“ poslovni prostor u Beogradu (objekti od oko 370 m2), Nišu (oko 100 m2), Sarajevu (oko 200 m2), Kosovskoj Mitrovici (oko 60 m2), kao i bazen za plivanje u Zvečanu. Kamioni, buldožeri, drobilice i druge građevinske mašine koje su u vlasništvu „Trepče“, ustupljene su pojedinim privatnim firmama, koje su potom izvodile radove u Kosovskoj Mitrovici i Zvečanu, na stambenim zgradama, fakultetima i studentskim domovina. Tako su u poslednjih 10 godina privatnici ostvarivali profit, a „Trepča“ je beležila gubitke, otkriva sagovornik internet magazina „Vidovdan.org“.

ZAŠTO TUŽILAŠTVO ĆUTI?

Prvi potez Jovana Dimkića, kada je 24. januara 2001. godine izabran za direktora „Trepča-UNMIK-sever“ bio je smena i otpuštanje kompletnog rukovodećeg kadra koji je upravljao svim „Trepčinim“ pogonima, rudnicima i fabrikama. Prema mišljenju našeg sagovornika, to je učinjeno s namerom da se eliminišu inženjeri i iskusni kadrovi, u čijem prisutstvu čerupanje imovine „Trepče“ ne bi bilo moguće. Kao ilustraciju za to naš sagovornik precizno iznosi detalje skandalozne prodaje „Trepčinog“ poslovnog prostora u centru Beograda.

Direktor Dimkić je ovlastio svog pomoćnika da 5. maja 2005. godine, potpiše i overi ugovor između „Trepče“ i preduzeća „Metal-Hemico“ iz Šapca o kupoprodaji 229,29 m2 poslovnog prostora u Knez Mihailovoj ulici br.11-15 (drugi sprat) u Beogradu. To je učinio, bez odluke UO kombinata, po bagatelnoj ceni od 2.200 evra/1 m2, čime je oštetio preduzeće za najmanje 350.000 evra. Nikakav postupak javnog oglašavanja ili licitacije nije predhodio prodaji spornog poslovnog prostora. Da skandal bude veći, iz ugovora proističe da je kupac u obavezi da iznos od 70.000 evra uplati na račun Jedinstvene sindikalne organizacije „Trepča“. Šta će ovaj novac na računu sindikata? Na isti način, preostali dug je, prema ugovoru, trebalo isplatiti u osam jednakih rata, ali se ne preciziraju rokovi isplate, otkriva za internet magazin „Vidovdan.org“ jedan od bivših rukovodioca „Trepče“.

O svim ovim nepravilnostima i rasprodaji imovine i sirovina „Trepče“, putem dve krivične prijave, u februaru 2004. godine i oktobru 2005.godine, obavešteno je Republičko javno tužilaštvo u Beogradu. Međutim, uprkos tome, napori istraživačkog tima internet magazina „Vidovdan.org“ da od nadležnog tužilaštva dobije informaciju šta je po spornim prijavama preduzeto i da li se zbog čerupanja „Trepče“ vodi bilo kakva istraga, ostali su bez uspeha. Jednostavno ova pravosudna institucija mesecima ne odgovara na naš zahtev, što samo potvrđuje tezu da aktuelni režim ignoriše kriminalna dešavanja u „Trepči“. Kao da nešto indicira da su se država Srbija i režim Borisa Tadića definitivno odrekli svakog vida borbe za očuvanje i ponovno oživljavanje srpske „Trepče“!?


ŠTA O „TREPČI“ KAŽE STATISTIKA?

Pojedine ekspertske procene govore da je „Trepča“ najveća regija u svetu kada je reč zalihama olova, cinka i srebra. Ukupne rezerve olovo-cinkove rude na teritoriji Kosova i Metohije iznose 51 milion tona, od čega se samo 6,5 miliona tona prostire na severnom delu pokrajne. To praktično znači da se najveće rezerve rude prostiru u južnom delu („Trepča-UNMIK-jug“) koji eksploatišu Šiptari. Samo rudnik „Stari trg“ ima rezerve od oko 28 miliona tona rude. Danas, uz minimalne kapacitete, rade samo dva rudnika „Trepče“ u severnom delu Kosovske Mitrovice („Belo brdo“ i „Crnac“).

Pre nego što je „Trepča“ pala pod protektorat UNMNIK-a, pod upravom države Srbije je ratnu 1999. godinu obeležila sa proizvodnjom oko 564.000 t olova i cinka. Primera radi, 1989. godine, vrednost izvoza u inostranstvo je iznosila 120 miliona dolara. Ovaj kombinat je 1996. godine bio najveći jugoslovenski izvoznik sa prodatom robom u vrednosti od čak 100 miliona dinara. Najboljih godina se u „Trepči“, u proseku, proizvodilo 120.000 t olova, 50.000 t cinka i 100.000 t srebra. Za vreme SFRJ u „Trepči“ je iskopavano preko 1,5 miliona tona sirove rude godišnje. Tada je bilo uposleno skoro 23.000 radnika, od čega je 18.500 radnika radilo upravo na Kosovu i Metohiji, dok danas u severnom delu „Trepče“ radi svega 1.300 radnika. Procene šiptarskog Ministarstva za ekonomiju i rudastvo govore da godišnja eksploatacija dobara u „Trepči“ može da dostigne i do 500 miliona evra!


SRBIJA VEĆINSKI VLASNIK „TREPČE“

Zamršeni sporovi oko imovinsko-pravnih odnosa u „Trepči“ i subjekata koji polažu pravo na vlasnički udeo godinama unazad traju. Gledano formalo, vlasnici kombinata „Trepča“ su: Fond za razvoj Republike Srbije (66 odsto), „Jugobanka“ (2,5 odsto), „Beobanka“ i „Progres“ (zajedno 2,5 odsto) i „EPS“ (2 odsto). U društvenom vlasništvu se nalazi 27 odsto akcija kombinata, dok još dve strane kompanije (francuski „SCMM“ i grčki „Mitilineos Holding“) tvrde da imaju svoj vlasnički udeo, po osnovu ranijih ulaganja. Procenjuje se da neizmirena dugovanja kombinata „Trepča“, prema domaćim i stranim poveriocima, iznose oko 250 miliona evra!


Izvor Vidovdan.org
http://www.vidovdan.org/2010-05-04-21-07-04/1807-2010-08-23-08-49-55

http://www.standard.rs/-cvijanovi-vam-preporuuje/5229-ivan-nini-kako-leinari-erupaju-srpsku-trepu.html

Published in Nacional number 639, 2008-02-12
Autor: Mislav Šimatović

THE RESURRECTION OF SERBIAN BANKING IN ZAGREB

A bank for the new Serbian elite in Croatia

The Serbian National Council will found a bank that will draw on the tradition of the powerful pre-World War II Srpska banka (Serbian Bank) in Zagreb, whose former owners are leading a battle from the USA to restore seized property
THE SEAT OF THE SRPSKA BANKA on the corner of Jurisiceva and Petrinjska streets in Zagreb is nowadays the administrative building of the Hrvatska postanska banka (Croatian Postal Bank) "The Srpska banka was founded in Zagreb in 1895 and the painstaking life's work of our grandfathers was invested into it. This labour was robbed first in the name of Croatian statehood by Ante Pavelic, and after him in the name of creating socialism by Josip Broz (Tito). Tudjman and Milosevic gave our remaining property to their associates. The current authorities are trying to sell that property to foreigners for a pittance."
The cited text is part of the introduction to the Srpska banka web site, once a powerful pre-war financial institution in Croatia, on whose tradition, according to Milorad Pupovac, the president of the Serbian National Council, a future bank of the Serbian community in Croatia will draw, the founding of which was announced in Zagreb some ten days ago. Although the Srpska banka was forcefully shut down and its property robbed with the arrival of the Ustasha regime to power in Croatia in 1941, its former owners, more precisely their descendants, have founded an association of Srpska banka owners in the United States, registered a list of stockholders and chosen a management bodies and a board of directors of the bank based in Chicago. At its helm is Mihailo Saskijevic, a retired professor from Chicago, the descendant of one of the founders in the Srpska banka, who says that his mission is to renew the operations of the Srpska banka in Zagreb and that he too is involved in the project that was recently announced by leaders of the Serbian National Council.
That is why Pupovac's banking operation, besides an economic one, could also take on a political aspect and prompt questions related to the short, but very dark, period of Croatian history from 1941 to 1945, when the Ustasha authorities forcefully shut down the Srpska banka, and transferred its valuable real estate to the Postanska stedionica (Postal Savings Bank), now the Hrvatska postanska banka. In a telephone interview, Saskijevic told Nacional that the Srpska banka has property in Croatia estimated at about USD 100 million. The bank had been the owner of the building on the corner of Petrinjska and Jurisiceva streets, near Ban Jelacic square, now housing the seat of the Hrvatska postanska banka, it owned the hotels Lapad and Imperial in Dubrovnik, and the Lapad and Sumartin bathing areas. The Srpska banka was also the owner of attractive buildings on the Split waterfront now housing offices of T-HT (T-Croatian Telecom).
Saskijevic claims that this real estate belongs to the stockholders of the Srpska banka, registered in the USA. He said, however, that they were not interested in the money. "Our property was robbed in the most shameful way. It was seized by Pavelic, and Tudjman's regime used the law on the restoration of only that property seized after 1945 to make sure that it is never restored to us. We are interested only in honour, and that will be defended if the words Srpska banka are written in Cyrillic on the bank's building in Jurisiceva street."
Milorad Pupovac, the initiator of the idea to create a new Serbian bank, was unwilling to reveal the details of the new banking project, nor the people working on it. He would confirm only that the preparations were being led by himself and his associates, that a part of the future stockholders would be from abroad, but that he could say no more than what was published in the press some ten days ago. And it had been said then that Serbian institutions in Croatia had launched the establishment of their own commercial bank that would work on the economic revival of returnee areas. The formal exponents of the project are the Serbian National Council, the Privrednik Savings and Credit Cooperative (Stedno-kreditna zadruga Privrednik) and the Privrednik Serbian Economic Association (Srpsko gospodarsko drustvo Privrednik) in Croatia and it is based on the transformation of the existing savings and credit cooperative into the bank of the Serbian community in Croatia. The new bank of the Serbian community would be a development-oriented bank, and as such the first financial institution of that kind in Croatia since World War II.

INITIATOR - Milorad Pupovac, the president of the Serbian National Council, says that the new bank's mission would be the economic revival of returnee areas During a meeting with the Serbian ambassador in Zagreb Radivoj Cveticanin, Pupovac said that a Serbian development bank would guarantee credit security for launching businesses, labour re-qualification, and secure grants for the education of needed professions. The operation has become an international one as it has been joined by the Government of Vojvodina. Pupovac visited Vojvodina Prime Minister Bojan Pajtic and a press release from that meeting said that the Vojvodina Executive Council would assist the project of transforming the savings and credit cooperative into the Serbian commercial bank by securing 45,000 euro for the acquisition of banking software.
Licences for all banks in Croatia are issued by the Croatian National Bank (CNB), and they say that they have not yet received a request to launch a new Serbian bank. As the legal deadline to transform savings and credit cooperatives runs out on 1 March, Pupovac and company have a little over two weeks to prepare the necessary documentation and collect the HRK 8 million that is the minimum equity capital required by law for the future bank.
Just the fact that a new bank is to be established in Croatia is news in itself, even if one disregards the fact that the future financial institution will have a Serbian denomination. Launching new banks in Croatia is legally possible, but it is known, however, that the CNB with Zeljko Rohatinski at its helm has for several years now not issued a single licence for a new bank, despite great interest. Given the existing CNB policy, which boils down to reducing, and not increasing the number of banks in Croatia, setting up a bank will not be an easy task for the Serbs in Croatia. Besides, this operation by the Serbian National Council could take on a political dimension, because its an open question how objective the CNB can be in evaluating a Serbian bank elaborate at a time when the international community and the EU are criticising Croatia because of the position of the Serbian minority and the return of refugees. That is why neither of the two possible answers coming out of the CNB will pass without comment. If Rohatinski allows the Serbs to set up a bank it would be the first bank go-ahead in the past four years. If the CNB sends the Serbs a rejection there is the danger of the politicization of the issue and boiling it down to the discrimination of Serbs in Croatia. Whatever the case, from the moment the future bank submits a request, the CNB has a deadline of six months within which to issue a licence or reject the future bankers. That means that by the start of September of this year the Srpska banka could get its first depositors.
Not all Serbs in Croatia are, however, delighted with Milorad Pupovac's idea. Simo Rajic, an eminent Zagreb attorney and former Member of Parliament, feels that setting up a bank with a national denomination is not a wise move right now. "The economic issues of Serbs have to be addressed by Croatian society and not by a commercial bank, which is in this case a project to amuse the masses." It is interesting that Simo Rajic, as a member of the Serbian National Minority Council of the City of Zagreb, is not included in Pupovac's banking project. "It is likely that for something of that sort, I am not a politically correct Serb", Rajic commented.
Dubrovnik's Hotel Lapad belonged up to 1941 to the Srpska banka; Mihailo Saskijevic, the head of the association of stockholders of the Srpska banka in Chicago, was born in Dubrovnik and says that the hotel belongs to his family Economists too have varying opinion of the Serbian commercial initiative. Ljubo Jurcic doubts that a bank with a national denomination can survive without strong state support in today's market conditions. "The banking market is globalized, and in Croatia practically also monopolised and small banks can not compete with large ones. As soon as money is given to an institution based on political criteria, then it is no longer a bank. The idea of a Serbian bank is development oriented, so I feel that it would be better to set up a fund that would finance regional development. Because a fund can support development to the detriment of profitability, while a bank has to be profitable or there is no bank", says Jurcic.
Milorad Pupovac said that the future commercial bank would draw on the tradition of the former Srpska banka in Zagreb, but was unwilling to go into detail as to what that meant. An interesting explanation was put forward by Nives Rumenjak, a researcher at the Croatian Institute for History, who has spent years researching the historical and economic aspects of the Serbian minority in Croatia. Among other things, Nives Rumenjak is the author of a research paper entitled "The Beginnings of Economic Modernisation: The Serbian Financial Elite in Croatia at the Turn of the Century", in which she states that the Srpska banka in Zagreb, led by its founder Vladimir Matijevic, played a key role in the economic and national strengthening of the Serbian minority in Croatia at the turn of the 19th and 20th centuries. "There is no doubt as to the effects of the activities of Matijevic's circle, just as there is no doubt of his manipulation of Serbian nationalism for economic and financial ends", writes Nives Rumenjak. In her opinion, the chief purpose of the Srpska banka project was to concentrate the disunited Serbian capital in Croatia and Austria-Hungary exclusively into one central bank under the motto "birds of a feather". "Near the end of the 19th and at the start of the 20th century Serbian commercial banks, including the Srpska banka in Zagreb, often endeavoured by way of strong national propaganda to draw savings deposits and clients from their own national corpus, but also to take over the trade of merchants of other nationalities." Nives Rumenjak concludes that the Srpska banka in Zagreb, whose activities were based on the principle of exclusive Serbian nationalism, served the Serbian population from the then phased-out Military Frontier to adapt to the new times.
It is no surprise then that Pupovac's initiative is inspired by the Srpska banka, because the position of Serbs in Croatia today has numerous common points with the situation a hundred years ago. The Serbian minority resides for the most part in areas devastated by the war, without economic perspective, for which reason a large part of the refugees do not want to return. According to a Human Rights Watch report from 2006, not even a third of the 350,000 Serbs that fled during the war have returned to Croatia. As a result of poor economic conditions, only 65 percent of those who return remain in Croatia.
DUBROVNIK, HOTEL IMPERIAL – Today's luxury hotel Imperial Hilton is owned by the Atlantska plovidba Compnay, but up to 1941 it belonged to the Srpska banka Zagreb, as did the Lapad and Sumartin bathing areas The same report says that Serbs in Croatian make up 4.5 percent of the population, which is about 200,000 people. That figure could be a good base of potential clients for a new Serbian bank. In the non-governmental Serbian Democratic Forum, they underline that refugee Serbs are not coming back because they are unable to get loans and financial incentives to launch enterprises. "The problem is in the guarantees that commercial banks are unwilling to accept, because the market value of the reconstructed houses and properties is small. On the average, returnees seek loans of HRK 100,000 to secure working capital for small family businesses, mostly for a herd of sheep or for the planting of a few hectares of orchard", says Obrad Ivanovic of the Serbian Democratic Forum. According to the research of that association about 10 thousand Serb returnees have indicated their interest in that kind of loan. A simple calculation shows that if a new Serbian bank were able to satisfy all of the returnee loan requests it could, in time, place a billion kuna in loans to Croatian Serbs.
And while Pupovac has announced that the new bank would be oriented to development, there need be no doubt that it would be conceived above all on real economic foundations. Otherwise is could not survive in a competitive banking market. Besides, in order to obtain an operation licence from the CNB, the founders have to prove that the bank will operate successfully and cite the market niche on which they will base their operations. And these are, evidently, small Serbian businesses in the parts of Croatia that are defined as areas of special state care. It may be concluded from the Serbian banking initiative that the Serbian community is not satisfied with the treatment they are getting from the state, and that they have decided to take the reins of reconstruction into their own hands. And so parts of Croatia along the eastern frontier could soon become areas of special Serbian care.
'We want the name of the bank to be in Cyrillic letters'
Mihailo Saskijevic has registered a list of stockholders of the Srpska banka in Chicago. He says that he is not interested in the money, only in the honour. "And that will be defended if the words Srpska banka are written in Cyrillic on the bank's building in Jurisiceva street", says Saskijevic.

A bank for the new Serbian elite in Croatia – Nacional.hr

Српска банка опет у Загребу

Према најави Милорада Пуповца, до јесени би Српско народно веће требало да преда захтев Хрватској народној банци ради добијања дозволе за рад.–Некадашњи акционари изузено моћне Српске банке потражују имовину вредну до 100 милиона евра

Акција Српске банке у Загребу
Уколико се стварност не подсмехне очекивањима планера, у Загребу би следеће године могла да почне с радом Српска банка.
Како је најавио политички лидер Срба у Хрватској Милорад Пуповац – до јесени би Српско народно веће, које је иницијатор за оснивање ове банкарске институције, требало да преда захтев Хрватској народној банци ради добијања дозволе за рад.
Имајући у виду да централна банка такве захтеве решава у року од шест до девет месеци, Српска банка би, уколико добије „зелено светло”, могла почети с радом на пролеће, или, најкасније, у лето следеће године.
Премда је Пуповац објаснио да нова Српска банка не би била правни следбеник истоимене банке која је у Хрватској пословала између 1895. и 1941. године, она намерава да настави њену мултиетничку традицију. Подсећања ради, акционари првобитне Српске банке у Хрватској, уз Србе, били су и Словенци, Мађари, Италијани, Немци, Хрвати, међу којима је био и Иван Мештровић.
Оснивачка деоничарска књига нове Српске банке још је отворена, рекао је Пуповац и, упркос томе што о именима деоничара у Хрватској још не жели да разговара, истакао да је „у разговорима с Извршним већем Војводине, које води бригу о повратку прогнаних, пронађен озбиљан партнер у новосадској Металс банци”, једној од ретких преосталих државних банака у Србији.
„У Хрватској разговарамо с више потенцијалних партнера – институција и банака које ће се сигурно одлучити за то да партиципирају било у оснивачком улогу, било у пословној сарадњи, али још не бих о именима”, изјавио је ових дана Пуповац.
Посредством ове банке повратници – предузетници, као и сви који желе да се из Србије врате у Хрватску, могли би лакше него досад да добију зајмове које су досад тешко добијали „због мале вредности своје имовине”, и да тако осигурају своју егзистенцију.
Иницијатива за оснивање Српске банке у Загребу васкрсла је и опет су пробуђене наде некадашњих акционара првобитне моћне Српске банке која је имала имовину вредну између 50 и 100 милиона евра да ће је вратити у посед изворних власника, наглашава за „Политику” др Михаило Шашкевић, председник управног одбора те банке која је поново регистрована 2000.године.
Подсећања ради, некадашњу Српску банку утемељио је Владимир Матијевић, велики добротвор и оснивач друштва „Привредник” које је помогло школовању великог броја сирочади и сиротиње. Српска банка је имала 6.700 деоничара у чијем поседу је било 570.000 акција. Седиште јој је било у Загребу, а подружнице у Дубровнику, Сплиту, Шибенику, Книну, Митровици, Сомбору, Суботици, Великом Бечкереку, Панчеву и Вршцу. Била је и већински власник рудника Трепча.
– Српску банку прво је опљачкао, у име хрватске државности, Анте Павелић, а након њега, у име изградње социјализма, Јосип Броз. Туђман и Милошевић су нашу преосталу имовину поклањали својим сарадницима. Данашња власт покушава ту имовину да прода будзашто странцима. Наши деоничари су били убијани, бацани у тамнице, опљачкани, наш обртни капитал је нестао без трага, наши бродови су потопљени, многе наше зграде су рушевине – наводи др Шашкевић у ексклузивној изјави за наш лист.
Према његовим речима, Анте Павелић, у својству поглавника такозване Независне државе Хрватске, зграду Српске банке у Јуришићевој улици у Загребу, коју је у СФРЈ користила Загребачка ТВ, отео је од њених власника и предао је у посед Поштанској штедионици НДХ, коју је наследила данашња Хрватска поштанска банка.
На захтев за повратак одузете имовине прве Српске банке, Милорад Пуповац наглашава да иницијатори за оснивање нове истоимене банке желе да разговарају с Хрватском поштанском банком, пре свега ради пословне сарадње. „У томе нам имовина неће бити терет, јер не верујемо да је ХПБ на било који начин одговорна за проблеме с приватизацијом из деведесетих година”, закључио је Пуповац.
– Међутим, асоцијација акционара и потомака власника прве Српске банке, која броји око 350 чланова, не жели тек тако да се одрекне своје имовине, и то не само због њене огромне материјалне вредности, већ и ради задовољења правде – наглашава Шашкевић.
Посредством Интернета, наш саговорник је упознао међународну јавност са судбином прве Српске банке, њених оснивача и акционара, међу којима је било и 85 цркава СПЦ, али и Михаило Пупин, породице Карамата, Дунђерски, који су имали највећи пакет од 250.000 деоница, Кренови из Чачка, друштво „Привредник” и Пензиони фонд, председник владе Краљевине Југославије Милан Стојадиновић, Хрватски верски фонд, и бројни други угледни људи и институције.
Он је упозорио на „угрожену солвентност Хрватске поштанске банке, чији знатан део капитала је припадао жртвама Павелићевог режима”.
–Како се Хрватска припрема за приступ ЕУ, мораће обештетити наследнике чиме ће бити угрожена солвентност Хрватске поштанске штедионице – упозорава Шашкевић.
Најава оснивања Српске банке у Загребу код великог броја читалаца „Вечерњег листа”, који је објавио ту вест, дочекана је „на нож”, јер се сматра покушајем „демонтаже Хрватске”и „помагања великосрба и Југословена”. Има, међутим, и мишљења да треба омогућити свима који поштују хрватске законе и донесу новац у Хрватску да оснују банку, били они Срби, Италијани или Албанци.
Интересантно је и мишљење да актуелна хрватска држава нема никакве обавезе према наследницима акционара прве Српске банке, јер она није правна следбеница НДХ, која је окупациона творевина Италије. Дугове НДХ би, сходно томе, требало да враћају они који су их направили, а то су окупатори, који су формирали своју марионетску власт и одузели имовину поделивши је између себе и својих послушника. А то је 1941. године била Италија

Весна Арсенић
[објављено: 14/08/2008]
 


пошаљите коментар | погледајте коментаре (2)

КОМЕНТАРИ

per ulv, 15/08/2008, 10:56
To je super potez. Nek bude ko i sa starom deviznom stednjom. Nek posalju pare odmah u Beograd i oproste se sa svojima parama. A valjda nema dovoljno banka u Hrvatskoj, pa treba jedna cista srpska. Sigurno su opet ugrozeni.


Ilija Plecas, 18/08/2008, 16:51
Postovana Gdjo Arsenic Molim Vas da mi odgovorite gde ste nasli sliku Akcije prikazane uz Vas clanak. Ime na Akciji je identicno mome, Ilija Plecas, tj moga dede, po kome sam i dobio ime. Pouzdano znam da je on boravio u Zagrebu 1919.g. i verovatno kupio Akcije. On je 1941.g. ubijen u Gospicu i bacen u zajednicku jamu sa ostalim Srbima, tako da mu se grob ne zna. Mi akcije nemamo ali ce mozda njegovi naslednici naslediti nesto sudeci po Vasem clanku. S postovanjem dr Ilija Plecas, naucni savetnik, Institut Vinca

http://www.politika.co.yu/rubrike/Ekonomija/Srpska-banka-opet-u-Zagrebu.sr.html

01. 08. 2008. | 17:35

Autor Antonio Mandir
http://www.vecernji.hr/newsroom/news/croatia/3138010/index.do